Kalın Bağırsak (Kolon) Kanseri
Tanım:
Kalın bağırsakta kolon bölümünde ortaya çıkan kansere, kalın bağırsak (kolon) kanseri denmektedir. Kolonda görülen kanser, erken evrede teşhis edilirse tamamen tedavi edilmesi mümkün olmaktadır.
Risk Faktörleri:
Kalın bağırsak kanserinin değiştirilebilir risk faktörleri şunlardır:
- Aşırı kilolu veya obez olmak
- Fiziksel olarak aktif olmamak
- Fazla miktarda işlenmiş (sosis, salam ve benzeri) veya işlenmemiş kırmızı et tüketmek
- Sigara dahil tütün ürünlerini kullanmak
- Fazla miktarda alkol almak
Kalın bağırsak kanserinin değiştirilemez risk faktörleri şunlardır:
- Yaş alma: Yaş arttıkça kalın bağırsak kanseri riski artmaktadır.
- Kişide kalın bağırsak polipleri olması
- Kişide inflamatuvar bağırsak hastalığı (Ülseratif kolit veya Crohn hastalığı) olması
- Kişinin daha önceden kalın bağırsak kanseri geçirmesi
- Ailede kalın bağırsak polipleri veya kalın bağırsak kanseri olması
- Kalıtsal bir sendromun olması (ailesel adenomatöz polipozis ve kalıtımsal polipozis dışı kolon kanseri (Lynch sendromu) gibi)
- Tip 2 diyabet hastası olması
Korunma Yolu:
Kalın bağırsak kanserini önlemek için atılması gereken en önemli adımlardan biri tarama olmakla birlikte;
- Sağlıklı kiloda kalmak ve bunu sürdürmek
- Taze meyve ve sebze ağırlıklı beslenmek
- Posa içeriği yüksek besinlerin tüketimini artırmak. Posa içeriği en yüksek besinler sırasıyla; kuru baklagiller, tahıllar, sebze-meyvelerdir.
- Günde 30-60 dakika orta düzeyde fiziksel aktivite yapmak (tempolu yürüyüş, bisiklete binme gibi)
- Sigara ve alkol kullanmamak
Belirtiler:
- Bağırsak alışkanlıklarında ishal-kabızlık gibi değişikliklerin olması ve bu değişikliklerin birkaç günden uzun sürmesi
- Bağırsakların tam boşalmadığı hissi
- Dışkıda kan (parlak ya da koyu kırmızı) görülmesi ve/veya dışkı renginde koyulaşma
- Karında şişkinlik, kramp tarzında ağrı veya gaz şikâyeti
- Bilinen bir neden olmaksızın kilo kaybı
- Güçsüzlük ve yorgunluk
- Uzun süren demir eksikliği anemisi
Tanı:
Genellikle hastalık ilerleyince belirti vermektedir. Bu yüzden tarama, polipleri ve kanseri erken teşhis edebilmek açısından çok önemlidir. Tarama ile kanserleşmemiş polip halindeki tümörler tespit edilip çıkarılarak kanser gelişmesi önlenir, kanser gelişmiş olan olgularda ise, erken teşhis ile yaşam süresi ve kalitesi artırılır.
Tedavi:
Kolon kanserinde tedavi kanserin evresine göre verilmektedir.
Evre I hastalıkta sadece ameliyat yeterli olmaktadır. Ameliyat ile hastalıklı barsak kısmı çıkartılmaktadır.
Evre II hastalıkta yine ameliyat en önemli tedavi yöntemidir. Ameliyat ile hastalıklı bölge çıkartılır. Tekrarlama riski yüksek olan bazı hastalara ameliyat sonrası kemoterapi uygulanmaktadır.
Evre III hastalıkta da öncelik ameliyattır. Ameliyat ile hastalıklı barsak bölümü çıkartılır. Ameliyat sonrası tekrarlama riski bu evrede yüksek olduğundan dolayı mutlaka kemoterapi verilmesi gerekmektedir.
Evre IV hastalıkta ise hastalığın yerine ve yaygınlığına göre bazı hastalara ameliyat uygulanmaktadır. Hastaların çoğunda ise kemoterapi ile tedaviye başlanmaktadır. Bu evrede damardan uygulanan kemoterapi ile birlikte hedefe yönelik ilaçlar adı verilen akıllı ilaçlar da verilmektedir.