Vücudun herhangi bir yerindeki hücrelerin kontrolsüz çoğalması ile ortaya çıkan, kan ve lenf dolaşımı ile vücuda yayılabilen bir hastalık grubudur. 0-15 yaş arasında görülen kanserlere çocukluk çağı kanserleri denilmektedir. Çocukluk çağında görünen kanserlerin yetişkin kanserlerden dezavantajı erken tanı için tarama testleri bulunmamasıdır, olumlu tarafı ise yetişkin yaştaki kanserlere göre tedaviyle iyileşme oranları daha yüksektir. 

Çocuklarda kanser görülme oranı yetişkinlere göre daha azdır. Tüm kanserlerin %2’sini oluşturur. Bu dönemde en sık görülen kanser lösemi olarak bahsedilen kan kanserdir. Lösemiyi ise görülme oranı olarak lenf kanserleri (Hodgkin veya Non-Hodgkin lenfoma) takip eder. Ortalama çocukluk çağında görülen 3 kanserden biri lösemidir. Lösemi ve lenfomadan sonra görülme sıklığı açısından sinir sistemi tümörleri, nöroblastoma, yumuşak doku sarkomları ve Wilms tümörü gelmektedir. 

Risk Faktörleri

Çocukluk kanserleri risk faktörleri arasında yaş, cinsiyet ve aile öyküsü yer almaktadır. Bu risk faktörleri değiştirilemeyen risk faktörleri arasındadır. Değiştirilebilir faktörler ise daha çok çevresel etmenlerdir. Radyasyona maruz kalma, sigara, uzun süre güneş ışığına maruziyet, bazı virüsler ve kimyasal maddeler (tarım ürünleri gibi) dir. 

Ebstein Barr Virüs (EBV) adı verilen virüs bazı lenfomaların gelişmesine neden olabilir. Hepatit B ve C virüsleri de karaciğer kanserine neden olabilir. 

Çocuklarda doğumsal hastalıklar, gen bozuklukları ve bağışıklık sisteminin bozuklukları gibi durumlarda da bu kanserlerin görülme riski artmaktadır. 

Risk faktörü varlığı çocukta kesin kanser gelişmesini göstermemektedir, ayrıca risk faktörü olmadan da kanserler görülebilmektedir. Bu sebeple gereksiz, aşırı endişeye gerek yoktur. Sadece risk faktörleri varlığında dikkatli olunmalıdır. 

Belirtileri

Daha önce de belirttiğimiz gibi çocukluk çağı kanserlerini erken tanımak için tarama programları bulunmamaktadır. Bu sebeple anne – baba, çocuklarında gözlemledikleri her şüpheli bulgu, belirti önem arz etmektedir. Eğer çocukta ele gelen bir beze, karın şişliği, herhangi bir dokuda büyüme, ciltte morluklar, halsizlik ve kemik ağrısı gibi belirtiler varsa mutlaka hekime başvurulması gerekmektedir. 

Çocuklarda en sık lösemi ve lenfomanın görüldüğünü belirtmiştik, bundan dolayı bu iki kanserin belirtilerine daha çok değinmek gereklidir.

Lösemi belirtileri

• Halsizlik ve yorgunluk
• İştahsızlık
• Kilo kaybı 
• Kansızlık nedeniyle ciltte solukluk
• Vücutta kolay kanamaların olması, ciltte nedeni belli olmayan morlukların varlığı
• Sık sık tekrarlayan ateş yükseklikleri
• Diş etlerinde ağrı ve kanama
• Boyun, koltuk altı veya kasıkta ele gelen beze (lenf düğümü) varlığı
• Kemiklerde ağrı

Lenfoma belirtileri

• Halsizlik ve yorgunluk 
• Boyunda, koltuk altında veya kasıklarda ele gelen ağrısız, büyümüş lenf düğümleri varlığı
• Açıklanamayan ateş, gece terlemeleri
• İştah kaybı ve kiloda azalma 
• Öksürük ve nefes darlığı 
• Karında şişkinlik 

Çocukta kanser açısından şüphe duyulduğunda çocuk hekimlerine, çocuk hematoloji ve çocuk onkoloji hekimlerine başvurulmalıdır. 

Tedavi

Çocukluk çağı kanserleri içerisinde birçok kanser alt tipi olduğu için direk tedavisi şudur denilemez. Kanser alt tipine göre tedavi şekli değişmektedir. Günümüzdeki tedavi olanaklarının daha iyi olması, yeni ilaçların hayatımıza girmesi sonucu başarı oranları çok yükselmiştir. Genel olarak çocukluk çağında görülen lösemi veya lenfoma tedaviye çok iyi yanıt vermektedir. 

Kemoterapi, hızlı çoğalan hücrelere etki eden ve genellikle damardan uygulanan ilaçlarla yapılan bir tedavi yöntemidir. Tedavinin süresi ve ilaç seçimi hekim tarafınca belirlenmektedir. 

Lösemi ve lenfoma dışında kitle ile karşımıza çıkan kanserlerde cerrahi tedavi de uygulanabilmektedir. 

Radyoterapi (ışın tedavisi), yüksek enerjili X ışınları ile yapılan tedavidir. Yüksek doz radyasyon hızlı çoğalan kanser hücrelerini öldürmekte ve çoğalmalarını engellemektedir. 

Çocukluk çağında görülen özellikle lösemi ve lenfomalarda uygulanan bir tedavi yöntemi de kemik iliği naklidir. Ülkemizde başarılı bir şekilde uygulanmaktadır.